Często nie zdajemy sobie sprawy, jak bardzo mikroflora jelitowa, inaczej tzw. mikrobiota jelitowa jest związana z naszym zdrowiem i wyglądem naszej skóry.
Kiedy mamy problemy ze skórą to może to być związane nie tylko z patogenami rozwijającymi się na jej powierzchni, lub z uszkodzeniem naturalnej mikroflory skórnej, lecz także z zaburzeniem równowagi w składzie mikrobioty jelitowej.
W skład mikroflory jelitowej wchodzą bakterie w większości korzystne dla naszego organizmu, oraz grzyby i pasożyty. Na powierzchni nabłonka jelitowego jest 10 razy więcej komórek bakteryjnych niż wszystkich komórek naszego ciała!
Im bardziej stabilna i zróżnicowana pod względem składu mikrobiota jelitowa, tym bardziej jesteśmy zdrowi i oporni na różne choroby.
Mikroflora jelitowa rozwija się do ok. 2 roku życia. Dlatego tak ważna jest ekspozycja na bakterie od urodzenia. Noworodek rodzi się z praktycznie sterylnym przewodem pokarmowym. Pierwsze bakterie pobiera od matki w trakcie naturalnego porodu oraz z otoczenia (Escherichia coli, Streptococcus), a następnie wraz z mlekiem matki (Bifidobacteria, Lactbacillus). Bakterie te stopniowo zasiedlają przewód pokarmowy. Dzięki temu komórki układu odpornościowego są aktywowane i noworodek zaczyna nabywać odporność (organizm zaczyna produkować przeciwciała w odpowiedzi na bakterie jelitowe, które są pierwszymi antygenami zewnętrznymi). U dorosłego człowieka większość komórek układu odpornościowego jest zlokalizowana właśnie w błonach śluzowych jelit (ok. 70-80%). Na kształtowanie się i rozwój mikrbioty oprócz naturalnego porodu i karmienia mlekiem matki (które zmienia swój skład wraz z wiekiem dziecka, dopasowując się do jego potrzeb rozwojowych i fizjologicznych) mają również wpływ:
- fakt, czy dziecko urodziło się o czasie, czy jako wcześniak
- mikroflora matki
- terapia antybiotykowa
- leczenie niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi
- nadmierna higiena
- pokarmy stałe stopniowo wprowadzane do diety dziecka
- posiadanie rodzeństwa
Niemowlęta o mniej zróżnicowanej populacji mikrobioty, u których rozwój mikroflory odbywa się nieprawidłowo są niespokojne, mają kolkę i gazy, zapalenia skórne i wysypkę. Jeżeli prawidłowa równowaga w mikroflorze nie rozwinie się u niemowlęcia, to następnie wraz z wiekiem w okresie dziecięcym i dorosłym osoby te są bardziej podatne na biegunkę, zaparcia, zespól jelita drażliwego, alergie, astmę, atopowe zapalenie skóry, trądzik, zapalenie dziąseł.
Zatem za sprawą mikroflory jelitowej dwa pierwsze lata życia są wręcz krytyczne dla prawidłowego rozwoju komórek odpornościowych, i mają wpływ na prawidłowe funkcjonowanie naszego układu immunologicznego w dalszym życiu.
Wiedząc, jak istotne są bakterie jelitowe w powstawaniu i utrzymywaniu naszej odporności, pamiętajmy, iż w wieku dorosłym na równowagę mikroflory jelitowej mają wpływ także różnorodne czynniki m.in. infekcje bakteryjne i wirusowe, doustne tabletki antykoncepcyjne, leczenie antybiotykami i niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi, radioterapia, kosmetyki antybakteryjne, nieprawidłowa dieta (o dużej zawartości tłuszczu i białka przy jednocześnie małej ilości błonnika pokarmowego) nadużywanie alkoholu, wysoki poziom stresu przez dłuższy okres, oraz zmiany klimatu spowodowane podróżami.
Jeżeli narażeni jesteśmy na powyższe czynniki, to w takiej sytuacji patogenne bakterie i grzyby namnażają się mogąc powodować w pierwszej kolejności: zaparcia i biegunkę, wzdęcia i gazy, nudności, bóle głowy, obniżenie nastroju, bezsenność, częste infekcje. W skrajnych przypadkach zaburzenie równowagi mikroflory może prowadzić do nieswoistego zapalenia jelit, zespołu jelita nadwrażliwego, niedoboru witaminy B12, zespołu chronicznego zmęczenia, otyłości, migreny, nowotworów okrężnicy i piersi, alergii oraz nietolerancji pokarmowych, bakteryjnego zapalenia pochwy, zapalenia okrężnicy, depresji, chorób autoimunologicznych oraz takich stanów zapalnych skóry jak: wypryski, trądzik, trądzik różowaty, łuszczyca, opryszczkowe oraz atopowe zapalenie skóry.
Jeżeli chcemy sprawdzić stan naszej mikroflory, to możemy zrobić to za pomocą dostępnych testów diagnostycznych np:
- badanie na kwasy organiczne w moczu – pozwala wykryć występowanie bakterii i drożdży
- badanie kału – ocenia stan przewodu pokarmowego, odporność jelitową ( ukryte alergie IgA), określa poziom bakterii patogennych oraz bakterii niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, stopień infekcji pasożytniczej, poziom candidy oraz wrażliwość drożdży i bakterii na leki przeciwgrzybiczne.
- badanie na przeciwciała przeciwko bakteriom, wirusom i drożdżakom np. Helicobater pylori, C. difficile i inne
- testy oddechowe, dzięki którym mierzy się w wydychanym przez pacjenta powietrzu wydalanie dwutlenku węgla lub wodoru produkowanego przez bakterie znajdujące się świetle jelita w czasie przemian metabolicznych zachodzących w ich komórkach.
Zatem, aby żyć w zdrowiu i mieć zdrową skórę dbamy o stabilność i różnorodność mikrobioty jelitowej, wprowadzając do naszej diety pokarmy fermentowane zawierające probiotyki, czyli żywe kultury bakterii wzmacniające mikroflorę bytującą w przewodzie pokarmowym. Kupując produkty fermentowane pamiętajmy jednak, aby nie kupować produktów pasteryzowanych np. jogurtów, kefirów, ponieważ proces pasteryzacji niszczy bakterie, także te korzystnie działające na nasze zdrowie. Również ważne jest, aby spożywać pokarmy zawierające prebiotyki, czyli składniki takie jak skrobia lub błonnik, które stymulują do rozwoju korzystne bakterie jelitowe. Dodatkowo polifenole występujące w zielonej herbacie, czerwonym winie, jabłkach, cebuli i czekoladzie zwiększają liczbę korzystnych bakterii jelitowych jednocześnie obniżając występowanie bakterii patogennych w przewodzie pokarmowym.
Zadbajmy więc, aby nasza dieta była zróżnicowana i zawierała produkty korzystne dla mikroflory jelitowej bogate w probiotyki, prebiotyki i polifenole:
- jogurt, kefir, maślanka, sery pleśniowe, serek wiejski, lassi, serwatka
- kapusta kiszona, ogórki kiszone, marynaty, miso
- owoce w szczególności jabłka, banany, cytrusy, kiwi
- oliwki, szparagi, cebula, czosnek, bakłażan, cykoria, por, karczochy, rośliny strączkowe, radicchio
- wino w szczególności wino czerwone, piwo niepasteryzowane, czarna herbata, zielona herbata
- otręby, produkty zbożowe z pszenicy i jęczmienia
- miód, czekolada, syrop klonowy
- siemię lniane, nasiona chia
Warto wprowadzać kiszone warzywa do diety początkowo w małych ilościach np. najpierw łyżeczkę do każdego posiłku zwiększając do kilku łyżeczek po kilku dniach, a następnie jako przystawkę tak, aby stopniowo przyzwyczaić organizm do dobroczynnych bakterii.
Istotny jest również fakt, ze probiotyki wprowadzane do naszego organizmu wraz z pokarmem bytują w przewodzi pokarmowym ok. 2 tygodni. Dlatego tak ważne jest włączenie na stałe do diety powyżej wymienionych produktów, aby cieszyć się poprawą zdrowia na długie lata.
Trzeba również podkreślić, że największym wrogiem mikroflory jelitowej jest dieta bogata w produkty wysoko przetworzone tzw. jedzenie śmieciowe (ang. junk food – zawiera dużo soli kuchennej, tłuszczu, cukru, sztucznych dodatków i barwników) oraz cukry, które są „paliwem” dla namnażania się patogenów w świetle przewodu pokarmowego. Unikajmy również picia wody chlorowanej niefiltrowanej, ponieważ chlor zabija zarówno patogeny, jak i dobroczynne bakterie.
Kiedy mikroflora jelitowa dostaje z pożywienia składniki niezbędne dla utrzymania jej w równowadze działa korzystnie dla naszego organizmu utrzymując nas w zdrowiu m. in. poprzez:
- zapobieganie rozwojowi bakterii patogennych
- wzmacnianie odporności immunologicznej organizmu poprzez stymulowanie produkcji przeciwciał
- produkcję witamin z grupy B: B1, B2,B3,B5,B6,B12, witaminę K i kwas foliowy
- zwiększone wchłanianie wapnia, żelaza, magnezu, miedzi
- polepszenie perystaltyki jelit
- przyspieszenie pasażu jelitowego pokarmu
- utrzymywanie prawidłowego pH w jelitach
- normalizację poziomu cholesterolu i trójglicerydów
- korzystne działanie na metabolizm oraz gospodarkę hormonalną
- zapobieganie nowotworom
- detoksykację metali ciężkich i szkodliwych substancji chemicznych
Pamiętajmy jednak, że nie tylko dieta oddziaływuje na mikrobiotę jelitową. Obecnie nadmiar stresu jest jednym z głównych czynników powodujących zachwianie równowagi mikroflory jelitowej. Również zbyt częste przyjmowanie leków w szczególności terapii antybiotykowej niszczy korzystne bakterie jelitowe.
Dlatego dbając o zdrowie naszej skóry prowadźmy styl życia mając na uwadze nie tylko dietę, ale również odpowiednia liczbę godzin snu, uprawianie aktywności fizycznej oraz unikanie nadmiernego stresu.
Opracowane przez Warsztat Piękna.
